Κοντά στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ ζει ένα πλάσμα που φαίνεται να μην γερνά ποτέ και να μπορεί να μας δώσει το «φίλτρο» της αθανασίας.
Οι Homo sapiens διαθέτουν αξιοσημείωτες ικανότητες αναγέννησης – οι πληγές επουλώνονται, τα σπασμένα κόκαλα “δένουν” και κάποια όργανα μπορούν ακόμη και να αναπτυχθούν ξανά ακόμη και ύστερα από καταστροφικούς τραυματισμούς, αλλά καμία από αυτές τις βιολογικές δυνατότητες δεν συγκρίνεται με τη θεραπευτική δύναμη της ταπεινής θαλάσσιας ανεμώνης (Nematostella vectensis).
Μέχρι το 2050 άνθρωποι θα μπορούν να ζουν για 1.000 χρόνια – Ανοίγει η πόρτα της «αθανασίας» αλλά όχι για όλους
Αυτή η θαλάσσια ανεμώνη βρίσκεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ, ενώ λίγοι πληθυσμοί έχουν εισαχθεί κατά μήκος της δυτικής ακτής των ΗΠΑ και της νοτιοανατολικής ακτής της Βρετανίας.
Ανήκει στο θαλάσσιο φύλο Cnidaria, γνωστό για τις εντυπωσιακές του ικανότητες αναγέννησης ολόκληρου του σώματος – τόσο εντυπωσιακές, που κάποια ζώα αυτού του φύλου, όπως η μέδουσα Turritopsis dohrnii, θεωρούνται λειτουργικά αθάνατα.
Λόγω αυτής της φαινομενικής ικανότητας να αντιστέκονται στη διαδικασία γήρανσης, αυτά τα ζώα έχουν αποτελέσει σημαντικό αντικείμενο έρευνας για τη μελέτη της αντιγήρανσης.
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science Advances, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης ενδέχεται να έχουν εντοπίσει μικρά, πολυδύναμα κύτταρα σε θαλάσσιες ανεμώνες (starlet sea anemone) που επιτρέπουν στα κνιδόζωα να «πίνουν» συνεχώς από την “πηγή της νεότητας”.
Στους ανθρώπους, τα βλαστοκύτταρα επιτρέπουν περιορισμένη αναγέννηση ορισμένων κυττάρων στο σώμα μας (γι’ αυτό και είναι καθοριστικής σημασίας στην έρευνα για θεραπείες κατά της γήρανσης), ωστόσο άλλα ζώα εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερες, ολιστικές αναγεννητικές ικανότητες σε σύγκριση με εμάς.
Κοντά στην αθανασία
Επειδή μπορεί να αναπαραχθεί ασεξουαλικά (αν και μπορεί να πολλαπλασιαστεί και σεξουαλικά) και μπορεί να αναθραφεί εύκολα σε εργαστηριακές συνθήκες, η N. vectensis έχει γίνει γρήγορα το κύριο είδος για τη μελέτη των αθάνατων ικανοτήτων των κνιδόζωων γενικότερα (γνωστό ως «μοντέλο οργανισμού»).
Ενώ οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η θαλάσσια ανεμώνη εμφανίζει ελάχιστα ή καθόλου σημάδια γήρανσης, δεν είχαν καταφέρει να εντοπίσουν τα βλαστοκύτταρα που οδηγούν αυτήν την αέναη νεότητα, κυρίως λόγω του εξαιρετικά μικρού τους μεγέθους.
Ο Ulrich Technau από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης, και η ομάδα του χρησιμοποίησαν μια νέα μέθοδο που ονομάζεται «γενετική ανάλυση μεμονωμένων κυττάρων» για να εντοπίσουν αυτά τα χαμένα βλαστοκύτταρα.
Οι επιστήμονες κατάφεραν να διακρίνουν την προέλευση των βλαστοκυττάρων ορισμένων κυττάρων βάσει προφίλ μεταγραφώματος, που είναι συλλογές mRNA.
«Συνδυάσαμε αναλύσεις γονιδιακής έκφρασης σε μεμονωμένα κύτταρα και μεταγονιδιακές τεχνικές», ανέφερε σε δήλωσή του ο Andreas Denner, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
«Έχουμε καταφέρει να εντοπίσουμε ένα μεγάλο πληθυσμό κυττάρων της θαλάσσιας ανεμώνης, τα οποία σχηματίζουν διαφοροποιημένα κύτταρα, όπως νευρικά και αδενικά κύτταρα, και είναι επομένως υποψήφια για πολυδύναμα βλαστοκύτταρα».
Θα είναι δυνατόν να ζούμε 1.000 χρόνια σε 25 χρόνια από σήμερα;
Η ομάδα εξέτασε συγκεκριμένα τα εξαιρετικά συντηρημένα (δηλαδή αμετάβλητα μέσω της εξέλιξης) γονίδια, όπως τα nanos και piwi, τα οποία είναι ρυθμιστικές πρωτεΐνες που εμπλέκονται στη διαφοροποίηση των βλαστοκυττάρων καθώς και στη γαμετογένεση, δηλαδή τη διαδικασία δημιουργίας γενετικών κυττάρων και γαμετών (σπερματοζωάρια και ωάρια).
Όταν η ομάδα τροποποίησε το γονίδιο nanos2 χρησιμοποιώντας την τεχνική CRISPR, ανακάλυψε ότι αυτή η πρωτεΐνη ήταν απαραίτητη για τον σχηματισμό τόσο των γεννητικών όσο και των σωματικών κυττάρων και πιθανότατα εμφανίστηκε στη φύση γύρω από 600 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Τώρα που οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει υποσχόμενους υποψηφίους βλαστοκυττάρων, μελλοντικές έρευνες θα εξετάσουν πιο αναλυτικά τους μηχανισμούς που καθιστούν τα κνιδόζωα, όπως η κόκκινη θαλάσσια ανεμώνη, ικανά να αντιστέκονται αποτελεσματικά στις συνέπειες της γήρανσης που πλήττουν σχεδόν όλα τα υπόλοιπα είδη στον πλανήτη.
