Στο παρόν σχόλιο δεν θα υποκαταστήσουμε τους εισηγητές μας. Θα βάλουμε κάποια σημεία που αφορούν στους βασικούς ισχυρισμούς της διοργάνωσης και στα κριτήρια επιλογής εμφάσεων και συντελεστών.
- Το πρώτο και κύριο είναι ότι ο Κ . Χατζόπουλος έχει πολιτική και κοινωνική ταυτότητα. Δεν εμπίπτει ούτε στο τοπικό φολκλόρ ούτε σε μια ουδέτερη, τεχνική πρόσληψη των Γραμμάτων όπως έχει κατά κόρον παρουσιαστεί.
Το έργο και η δράση του διαπερνιόνται από τον επιστημονικό σοσιαλισμό, τον μαρξισμό και τις πρώτες απόπειρες ίδρυσης της σοσιαλδημοκρατίας στη χώρα. Εκπροσωπεί μια πανευρωπαική ιστορική καμπή. Το ξεπέρασμα του ρεπουμπλικανισμού, του δημοκρατικού πατριωτισμού προς τον σοσιαλισμό. Η διεθνής αστική τάξη που καθοδήγησε την κατάληψη της Βαστίλης και την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό έχει περάσει σε φάση αντιδραστικοποίησης υπό το φόβο του εργατικού κινήματος, της καινούργιας κοινωνικής δύναμης που συγκροτεί η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Στις αναμετρήσεις για την απελευθέρωση της Κρήτης , στον Ατυχή Πόλεμο, μετέχουν ως φιλέλληνες τα τελευταία σπαράγματα του ευρωπαικού γιακωβινισμού.
Η συζήτηση μας θα τεκμηριώσει συγκεκριμένα αυτή την πολιτική τομή στην οποία ο Χατζόπουλος δίνει υπόσταση με το συγγραφικό ,μεταφραστικό έργο του, αλλά και με τη δράση του. Με τη συνεργασία του με τα πρώτα εργατικά συνδικαλιστικά έντυπα της εποχής και τις πρώτες σοσιαλιστικές ομαδοποιήσεις, με την αλληλογραφία και τις επαφές του με το Γερμανικό SPD και διακεκριμένα στελέχη του. Εάν σήμερα κάποιος μπορεί να διεκδικήσει τον Χατζόπουλο ως δική του ιστορικότητα είναι ο χώρος της αριστεράς και κεντροαριστεράς. Ο Χατζόπουλος , ο Θεοτόκης , η γενιά αυτή του πρώιμου σοσιαλισμού, με τη συμμετοχή της στους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες της εποχής ,με το έργο και τη συνολική τους στάση, βάζουν τον θεμέλιο λίθο της ηγεμονίας της ελληνικής αριστεράς στις Τέχνες, στα Γράμματα , αλλά και στο νεοελληνικό εθνικό αφήγημα. Υπήρξαν εθελοντές μαχητές του όπλου ,της πένας και της υπόθεσης των φτωχών.
Αυτή η ριζοσπαστική πολιτική τοποθέτηση καθορίζει και τη λογοτεχνική διάσταση του έργου του. Τα έργα του Χατζόπουλου σηματοδοτούν δημιουργική ρήξη με τον Παλαμισμό , τα θέματα , τη γλώσσα και τις εμφάσεις του. Εισάγει στη λογοτεχνία ότι συνοδεύει τον σοσιαλιστικό και κοινωνιστικό προβληματισμό. Την κριτική στον μικροαστισμό, στην πατριαρχία, στα ήθη και στις ιδέες της εποχής του. Εισάγει τη γυναικεία μορφή με τρόπο που δεν είχε ξαναγίνει μέχρι τότε.
- Εάν η προσέγγιση Χατζόπουλου στον έως τώρα τοπικό δημόσιο διάλογο αστοχεί στην πολιτικοκοινωνική του ταυτότητα, πραγματικά ναυαγεί στη μέθοδο παρουσίασης αυτής της προσωπικότητας. Είναι αδύνατον να κατανοηθεί οποιαδήποτε ανάλογη προσωπικότητα έξω από το ιστορικό πλαίσιο και τα μεγάλα διακυβεύματα της εποχής της. Ο νεαρός Χατζόπουλος φεύγει εθελοντής ως έφεδρος αξιωματικός στον Ατυχή Πόλεμο εμφορούμενος από τα πατριωτικά ιδεώδη και γυρνά ταγμένος σοσιαλιστής. Είναι μια διαδικασία που θα επαναληφθεί σε μεγακλίμακα κατά τον Μικρασιατικό Πόλεμο. Όλη η χώρα και πολύ περισσότερο ο διανοητικός της ανθός, βιώνει με τρόπο τραυματικό και αποκαλυπτικό μια επονείδιστη ήττα. Μια αδιανόητη συνωμοσία των εθνικιστικών ομάδων στο στρατό , των ξένων δανειστών, της Αυλής και των ελλήνων τραπεζιτών της Πόλης, «πέτυχε» να εξασφαλίσει την με το παραπάνω αποπληρωμή ενός ληστρικού Δημόσιου Χρέους με μια πρόωρη ,πραξικοπηματική και τυχοδιωκτική ενέργεια και εξασφάλισε την ταύτιση του Χρέους της χώρας με πολεμικές αποζημιώσεις προς την Οθωμανική Τουρκία. Ο εθνικός πλούτος δημεύτηκε από τους ξένους σχεδόν για έναν αιώνα και οι Τούρκοι έγιναν επί της ουσίας εγγυητές της αποπληρωμής του πολλαπλάσιου πλέον χρέους.
Η μεταστροφή Χατζόπουλου από φέρελπες μέλος της μεγάλης αστικής τάξης σε ριζοσπάστη διανοούμενο καταδεικνύει το βάθος της κρίσης που διαπερνά την εποχή του. Πόσοι έλληνες γνωρίζουν τί έγινε τότε; ότι τα χρέη της εποχής αποπληρώθηκαν στα τέλη του 70; ότι σε αυτό έπαιξαν καθοριστικό ρόλο οι εθνικιστές και το ελληνόφωνο κεφάλαιο;
Αυτή θα είναι μια σημαντική μεθοδολογική διαφοροποίηση της συζήτησης μας από όσα έχουν γίνει εως τώρα για τον αείμνηστο Χατζόπουλο. Αυτή τελικά είναι και η επιστημονική μέθοδος. Εκκινούμε από την Ιστορία , από την Οικονομία, από το πλαίσιο της πάλης των τάξεων και του ανταγωνισμού μεγάλων και «μικρών εθνών» για να παρουσιάσουμε την προσωπικότητα και το έργο της. Ο ακαδημαισμός και η «τοπικότητα» οδηγούν σε αυτό που έγινε.
Εκεί που τα 100 χρόνια από το θάνατο Χατζόπουλου μπορούσαν να σημάνουν πανελλαδικό συνέδριο σε Αγρίνιο και Μεσολόγγι, με συμμετοχές πανελλαδικής εμβέλειας ακόμα και διεθνείς προσκεκλημένους, είχαμε μουσειακή διαχείριση, μια διαδικτυακή συζήτηση που πέρασε και δεν ακούμπησε, ένα ωραίο ομολογουμένως λεύκωμα, αλλα αποχή της εκπαιδευτικής κοινότητας, αποξένωση και αδιαφορία του πλατιού κοινού των Αιτωλοακαρνάνων και της υπόλοιπης χώρας. Εφόσον τα κριτήρια μας ήταν η εντοπιότητα και ο ακαδημαισμός , δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Έχασε η περιοχή και η ευκαιρία χάθηκε. Δεν λειτούγησε καν μια υγιής εκδοχή τοπικισμού.
Η κύρια αγωνία του Χατζόπουλου ήταν να έρθει σε επαφή η χώρα και ο λαός με τη γνώση,
τις επιστήμες, με τα σύγχρονα ρεύματα σκέψης. Με τον ευρωπαικό πολιτισμό στην ουσία
του. Στόχος ανεκπλήρωτος για την περιοχή μας που παλινδρομεί
πλέον ιστορικά σε καταστάσεις απομόνωσης, παλαιοκομματισμού και νοσηρής
εσωστρέφειας.
- Τα κριτήρια επιλογής των συντελεστών της διοργάνωσης μας λογοδοτούν σε όλα τα παραπάνω. Λογοδοτούν στην πολιτική ταυτότητα, αλλά όχι στην ειδική διαβάθμιση των κομματικών μηχανισμών. Λαμβάνουν υπόψιν τη συστηματική τους δράση στα πλαίσια του δημοκρατικού μεταρυθμισμού και την εμπλοκή τους σε διάφορα φιλοπρόοδα εγχειρήματα για τον τόπο μας. Είναι στελέχη που δεν έχουν χαθεί ακόμα στους διαδρόμους της εξουσίας, αλλά είναι δίπλα μας και γύρω μας. Είναι συν τοις άλλοις μελετητές της ιστορίας της περιοχής και θα φωτίσουν σημαντικές πλευρές του θέματος μας.
Ας λάβουμε υπόψιν μας μια τελευταία ιστορική αναλογία που μπορεί να γίνει με την εμπειρία Χατζόπουλου. Ο Χατζόπουλος παρότι κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του τη σοσιαλιστική σκέψη και μέθοδο, απομακρύνθηκε σταδιακά από τις οργανωτικές απόπειρες. Αιτία αυτής της απομάκρυνσης ήταν το κλίμα αλληλοσπαραγμού και παραγοντισμού που τις χαρακτήριζε. Δεν μας είναι ξένη αυτή η πάθηση. Ας αξιοποιήσουμε τον αείμνηστο Χατζόπουλο ως σημείο συνάντησης, ενότητας για το αύριο της πόλης και της χώρας.
Εκ της διευθύνσεως
Υ.Γ Ευχαριστούμε τον Σπύρο Μαρκέτο για την αποδοχή της πρόσκλησης μας. Ο Σ. Μαρκέτος διδάσκει Ιστορία των Νεότερων και Σύγχρονων Πολιτικών και Κοινωνικών Ιδεών στο Τµήµα Πολιτικών Επιστηµών του ΑΠΘ. Ασχολείται ερευνητικά µε την ιστορία των ιδεολογιών, µε έµφαση στον ριζοσπαστισµό και τον φασισµό, µε τον ριζοσπαστικό φεµινισµό και την ιστορία του φύλου, τον ∆ιαφωτισµό, και την ιστορία της ∆υτικής µουσικής. Είναι ιδρυτικό µέλος της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, και συµµετείχε επίσης στην Επιτροπή Αλήθειας για το δηµόσιο χρέος, της Βουλής των Ελλήνων. Είναι χαρά και τιμή μας να είναι κοντά μας.
ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ
